در مجالی کوتاه ویژگیها و شاخصههای شب قدر را از منظر «امام خمینی (ره)» مرور میکنیم.
اهمیت شب قدر
از آن جمله روایاتى است که عارف باللَّه، سید بن طاوس رضی اللَّه عنه در کتاب شریف اقبال نقل فرموده، مىفرماید: «در کتاب یواقیت، تألیف ابو الفضل بن محمد الهروى، یافتم اخبارى در فضل لیله القدر.» تا آن که مىگوید از پیغمبر نقل است که فرمود: موسى گفت: الهى من قرب تو را مىخواهم. فرمود: قرب من از براى کسى است که بیدار باشد در شب قدر.
گفت: الهى رحمت تو را مىخواهم.
فرمود: رحمت من براى کسى است که رحم کند فقرا را در شب قدر. گفت: خدایا من گذشتن از صراط را مىخواهم.فرمود: این براى کسى است که تصدّق کند به صدقهاى در شب قدر.
گفت: خدایا از درختهاى بهشت و میوههاى آن مىخواهم. فرمود: این براى کسى است که تسبیح کند به تسبیحهاى در شب قدر.
گفت: خدایا نجات مىخواهم. فرمود: نجات از آتش؟ گفت: آرى. فرمود: این براى کسى است که استغفار کند در شب قدر.
گفت: خدایا رضاى تو را مىخواهم. فرمود: خشنودى من از براى کسى است که دو رکعت نماز بخواند در شب قدر.
و هم در آن کتاب از پیغمبر منقول است که فرمود:
گشوده شود درهاى آسمان در شب قدر؛ پس، نیست بندهاى که نماز بخواند در آن مگر آن که بنویسد خداوند تعالى از براى او به هر سجدهاى درختى در بهشت که اگر سیر کند سوارى در سایه آن صد سال، تمام نکند آن را. و به هر رکعتى (رکوعى) خانهاى در بهشت از دُرّ و یاقوت و زبر جد و لۆلۆ. و به هر آیهاى تاجى از تاجهاى بهشت.
و به هر تسبیحى مرغى از نفایس مرغها. و به هر جلسهاى درجهاى از درجات بهشت. و به هر تشهّدى غرفهاى از غرفههاى بهشت.
و به هر سلامى حُلّهاى از حُلّههاى بهشت. و وقتى منفجر شود عمود صبح، عطا کند او را خداوند از زنهاى با الفت و انس که پستانهاى آنها از زیر جامع برجسته و پیدا باشد، و از کنیزهاى خوش خلق مهذّب، و از پسرهاى مخلّد، و از طائرهاى نجیب، و از ریحانهاى معطّر، و نهرهاى جارى، و نعمتهاى رضایتبخش، و تحفهها و هدیهها و خلعتها و کرامتها، و آنچه نفس اشتها داشته باشد و چشم لذّت یابد. و شماها در آن مخلّد هستید.
و هم در آن کتاب از حضرت باقر علیه السلام نقل است که:
»کسى که احیاء کند شب قدر را، آمرزیده شود گناهان او گرچه به عدد ستارگان آسمان و وزن کوهها و کیل دریاها باشد. «
و اخبار در فضل آن بیش از آن است که در این اوراق نوشه شود .
علت شرافت شب قدر
شرافت شب، ذاتى نیست؛ زیرا روز و شب، همان نور و ظلمت است و در این جهت با هم اختلاف ندارند و شب همان سیاهى و تاریکى، و روز همان روشنایى است، و لیکن شرافت اینها به واسطه حادثهاى است که در آنها واقع مىشود.
مثلًا روز غدیر براى آن واقعه عُظمى و شریف بود که سعید گردید. همچنین شرافت شب قدر براى نزول قرآن است که به نحو رحمت جمعى خداوندى و به نحو قرآنیت، اسماء و صفات الهیه نازل گردیده است.
و خداوند متعال در آن شب خواست که درِ رحمت عامه را به روى موجودات باز کند و تمام اسماء و صفات الهیه در آن شب در دسترس بشر گذاشته شده است.
و بعد از این مرحله از نزول که به طور قرآنیت بود، در مواقع مخصوص آیات به طور تفصیل در مدت بیست و چند سال نازل گردید و لذا به مناسبت شرافت نزول آیات قرآنى، آن مواقع هم، عزیز و محترم گردیدهاند. (۲)
کیفیت نزول قرآن در شب قدر
در ماه مبارک رمضان قضیهاى اتفاق افتاد که ابعاد آن قضیه و ماهیت آن قضیه در ابهام الى الابد مانده استبراى امثال ماها و آن نزول قرآن است. نزول قرآن بر قلب رسول اللَّه در لیله القدر، کیفیت نزول قرآن و قضیه چه بوده است و روح الأمین در قلب آن حضرت قرآن را نازل کرده است و از طرفى خدا انْزَلْناهُ فِى لَیْلَهِ الْقَدْرِ این نزول قرآن در قلب پیغمبر در لیله القدر کیفیتش چیست؟
باید بگویم غیر از خود رسول اکرم و آنهایى که در دامن رسول اکرم بزرگ شدند و مورد عنایت خداى تبارک و تعالى، عنایات خاص او بودند، براى دیگران مطلقاً در حجاب ابهام است که مسأله تنزّل چى است، نزول در قلب چى است، روح الامین چىست، کیفیت وارد شدن روح الامین با قرآن در قلب رسول اللَّهچیست؟، «لَیْلَهِ الْقَدْرِ» چیست؟
اینها مسائلى است که به نظر سطحى یک مطالب آسانى است، و گاهى هم یک حرفهایى گفته شده است؛ لکن به شما عرض کنم کیفیت نزول قرآن در ابهام باقى مانده است براى امثال ما، و کیفیت نزول ملائکه اللَّه در لیله القدر و ماهیت لیله القدر.(۳)
پینوشتها:
۱٫ امام خمینی، آداب الصلاه، ص ۳۳۴ ـ ۳۳۵
۲٫ امام خمینی، تقریرات فلسفه، ج۳، ص ۵۷
۳٫ صحیفه امام، ج۱۷، ص ۴۹۰
منابع:
خبرگزاری ابنا