یکی از شهدای جنگ جمل “زید بن سوهان” بود. کسی که در جنگ یک دستش قطع شد. زمانی که پپامبر اکرم(ص) او را دیدند فرمودند تو کسی هستی که عضو بدنت زودتر از تو وارد بهشت می شود. او در جنگ جمل همراه با امام علی(ع) بود. پیش از آغاز جنگ نامه های بسیاری دریافت کرد که او را به خانه نشینی و عدم شرکت در جنگ توصیه می کردند و حتی یکی از همسران پیامبر(ص) برای او نامه ای نوشت که من انتظارم این است تو و دوستانت در خانه بنشینید و علی(ع) را یاری نکنید.

پاسخ او جالب است. او نوشت مرا از آنچه خدا به من امر کرده – یاری ولی خدا- نهی می کنی و خودت وارد کاری می شوی که خدا تو را از آن نهی کرده و آن، جنگیدن با امام زمانت است.

زید در جنگ شرکت کرد و شهید شد. وقتی به روی زمین افتاده بود و آخرین نفس‌هایش را می کشید امیرالمومنین علی‌(ع) بالای سرش حاضر شد و در تعریف از او فرمود: تو در زندگی از نظر مادیات به اقل اقل اکتفا کردی اما از نظر معنوی و یاری دین بزرگ ترین کمک ها را کردی. زید هم در پاسخ گفت: گمان نکنید بنا به احساساتم آمدم بلکه من کاملا از روی معرفت آمده ام چون حدیث غدیر خم را شنیده ام.

فردا عید غدیر خم و به نوعی عید ولایت است. مساله ولایت پذیری و اعتقاد به ولایت فقیه در زمان غیبت امام زمان(عج) اگرچه دشمنان بسیاری دارد اما اصلی بدیهی و مسلم در اصول اسلامی است.

موضوعی که بعد اعتقادی شیعیان را روشن می کند و شیعه واقعی را از شیعه ای که به زبان دوستدار اهل بیت است، تفکیک می کند.

معرفت به عنوان شرط اول

شعیه واقعی کسی است که با معرفت و بصیرت از ولی فقیه زمان خود پیروی کند.

دکتر محمد اکبری معاون پژوهش و فناوری دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم در این باره به گزارشگر روزنامه کیهان می گوید:همه انسان های به کمال رسیده شیعیان ایشان هستند چون امام علی (ع) معلم و مربی و رهبر و امام تمام اولیای مرسلین هستند. از این رو یکی از خصوصیات شیعه این است که معرفتش به خداوند متعال، تام و کامل است و بعضا دچار کفر عملی یا شرک خفی یعنی کم توجهی به خدا و غفلت نمی شود. پس معرفت ناب و معرفت توحیدی اولین خصیصه شیعیان است.

وی ادامه می دهد: اعتقاد به نبوت خاتم‌المرسلین که هم سلسله تمام اولیای الهی است و هم خاتم همه انبیا است دیگر خصیصه شیعیان باید دانست. یعنی پیامبر اعظم(ص) اولین معلم انسانیت و آخرین و کامل ترین شخصیت عالم هستی برای رسیدن به عالی ترین درجه کمال هستند.

این کارشناس مسائل فرهنگی ادامه می دهد: معرفت و شناخت و اعتقاد تام به امامت و ولایت امیرالمومنین(ع) و این که ایشان نایب برحق حضرت رسول(ص) هستند و از حیث کمالات انسانی و روحی و الهی بعد از رسول خدا (ص) بزرگ ترین شخصیت عالم و بزرگترین انسان کامل و ایده آل هستند که جمیع صفات و کمالات پیامبر خدا را واجدند، مورد پذیرش شیعیان واقعی است. خصوصیت دیگر متخلص شدن به اخلاق حسنه و صفات انسانی و الهی است. چون انسان خلیفه خداست و در روی زمین نماینده خداوند سبحان است و انسانی جانشین خدا محسوب می شود که صفاتش خداگونه باشد و اوصاف و کمالات الهی را در حد اعلا و ظرفیت وجودی خود دارا باشد. امام علی‌(ع) تمام وجودشان خدا نما بود و کسی که پیرو و شیعه اوست باید این صفات و ویژگی ها و کمالات را در حد ظرف عبودی خود دارا باشد. در کل باید گفت شیعه شخصی است که اگر انسان به او نگاه کند حضرت علی (ع) و کمالات او به ذهن بیاید.

بندگی فقط برای خدا

اما در باب خصوصیت دیگر شیعیان، دکتر اکبری به داشتن روحیه تعبد و عبودیت اشاره و تصریح می کند: امیرالمومنین(ع) بنده محض خدا بود و برای غیر خدا لحظه ای بندگی نکرد. فردی که می خواهد متوسل و منتسب به ایشان باشد باید بندگی کردن را از او بیاموزد.

حجت الاسلام و المسلمین محسن تاج لنگرودی مبلغ دینی و از منبری های تهران نیز در باب ولایت مداری معتقد به لحاظ شرایط و ضروریاتی است.

وی در گفت و گو با گزارشگر کیهان می‌گوید: همان طور که از منابع استفاده می شود برای ولایت مداری شروط متعددی نیاز است که در درجه نخست باید به معرفت اشاره کرد. یعنی انسان باید ولی را بشناسد و تا زمانی که او را نشاخته نمی تواند داعیه ولایت مداری داشته باشد. شرط دوم تبعیت است. وقتی من امام و ولی را شناختم بدون تبعیت نمی توانم ادعای ولایت مداری کنم.

او در ادامه گفت و گویش این طور توضیح می‌دهد: در این جا بد نیست به روایتی اشاره کنیم. پیرمردی به محضر امام باقر (ع) آمد و گفت که می خواهم دینم را به شما عرضه کنم ببینم شما دین من را تایید می کنید؟ من شما را دوست دارم، دوستان شما را هم دوست دارم، با دشمنان شما دشمن هستم حلال شما را حلال و حرام شما را هم حرام می دانم، که امام دین او را تایید کردند. در واقع تبعیت همین است که ببینیم ولی ما چه چیزی را امر می کند تا انجام دهیم و چه چیزی را نهی می کند تا ترک کنیم. سپس پیرمرد گفت که من منتظر امر شما هستم. که امام (ع) دین او را تایید کردند و فرمودند: لحظه مرگ قلبت آرام می گیرد و چشمت کرام الکاتبین را می بیند و با روح و ریحان ملاقات می کنی و از دنیا می روی. بنابراین بعد از معرفت باید تبعیت داشته باشیم. فقط به زبان نباشد و در عمل هم به فرامین توجه کنیم.

دوستی با دوستان ولایت

“شرط سوم بحث انتظار است. یکی از ویژگی‌های شیعه این است که در طول زندگی گاهی اتفاقاتی می افتد که امر به انسان مشتبه می‌شود. انسان ولایت مدار در این امور که برای انسان مشتبه می شود بحث انتظار را ترک نمی کند تا امر برای دیگران هم کاملا روشن شود و همچنین در انتظار دستور و فرمان ولی فقیهش می ماند.”

حجت الاسلام تاج لنگرودی با بیان این عبارات، شرط چهارم را دوست داشتن ولی و علاقه مندی به او می داند و می گوید: حب ولی مهم است. در زیارت نامه ها می خوانیم که دوست داریم شما را و کسانی را که شما را دوست دارند. علاقه مند بودن به ولی و محبت داشتن به او همچنین دوستی با دوستان او و دشمنی با دشمنان او از شروط بسیار مهم و در راس دیگر شاخص های شناخت تشیع است.

بندگی خداوند درس بسیار بزرگی است که همه شیعیان و ارادتمندان به حضرت علی (ع) می‌توانند از آن حضرت بیاموزند.

به عقیده دکتر اکبری خصوصیت دشمنی با دشمنان اهل بیت و دوستی با دوستان آن ها رکن و در واقع پایه اصلی ایمان است. ستونی اصلی که در امتداد دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خداست و از سبک زندگی امام علی (ع) برمی آید.

خواصی که در تاریخ ماندند

اهمیت اطاعت از ولایت تا آن اندازه است که عده ای به عنوان خواص در برهه های مختلف زمانی حاضر به اطاعت و تبعیت از ولایت زمان خود نشدند و این موضوع نام آن ها را در تاریخ به عنوان افرادی خائن ماندگار کرد.

مهدی اقراریان محقق موضوع ولایت را از ابتدای خلقت بشریت تا امروز به عنوان یک عنصر مهم و تفکیک زا میان دو جبهه حق و باطل می‌داند و می گوید: با یک نگاه قرآنی به بحث ولایت می‌توانیم جبهه جهانی موجود را تقسیم کنیم. آنهایی که تحت ولایت الله هستند و آنهایی که تحت ولایت طاغوت و شیاطین هستند. مصداق قرآنی آن هم بحث آیه الکرسی است. حضرت امام راحل هم عملا با همین ادبیات قرآنی در عرصه انقلاب اسلامی ورود پیدا کردند. در مصادیق تاریخی هم شاهدیم افراد و خواص آن زمان همراهی نکردند. در طول تاریخ همواره آن هایی که طرفدار جبهه حق بودند عددشان کم بوده است. اما از نصرت خدا نباید غافل بود. همه آنهایی که ولایت مدارند به این موضوع توجه می کنند و از این که تعداد در جبهه ولایت اندک است، نمی هراسند و به نصرت الهی اعتماد دارند و به ادبیات مقاومت و پایداری اعتقاد دارند.

وی در گفت و گو با کیهان ضمن اشاره به نزدیک شدن ماه محرم و واقعه کربلا به عنوان نمود آشکار ولایت پذیری می گوید: یکی از مصادیق ولایت پذیری را در قضیه کربلا می توانیم مشاهده کنیم. حضرت عباس (ع) که در اطاعت از ولی به عنوان یک شاخصه در طول تاریخ اسلام مطرح هستند. همان طور در طول تاریخ انقلاب و هشت سال دفاع مقدس و بعد از آن هم مصادیق ولایت پذیری زیادی در ایران داشته ایم. شهدا و رزمندگان که بنا به تکلیف عمل کردند از جمله این مصادیق هستند.

از این رو نباید از تکلیف مداری و حرکت در مدار رهنمودهای رهبری غافل بود که در امتداد ولایت الله و ولایت رسول الله و امامان قرار دارد. مهم این است خطی را تعقیب کنیم که مد نظر رهبری و ولی فقیه است در این صورت نصرت خداوند شامل حال مان خواهد بود.

اقراریان آنهایی که در دایره حکومت اسلامی اند را در صورتی موفق می داند که در اطاعت از ولایت مطلقه فقیه باشند و در توضیح بیشتر می‌گوید:

هر کسی در طول دوران حیات امام راحل و در دوره زعامت رهبری سعی کرد خودش را با منش جامعه اسلامی هماهنگ کند ولایت مدار بوده است. در عرصه جهانی و بین المللی هم شاهدیم افرادی که به ولایت فقیه به عنوان جانشین رسول خدا(ص) نگاه می کنند که تعدادشان هم در کشورهای اسلامی کم نیست، آنها هم در روش خود برای رسیدن به اهداف ، رهنمودهای رهبری را در راس قرار می دهند. نگاهی که شکست و پیروزی در آن معنا ندارد و اصل و شاخصه، اطاعت است. وقتی ولی را در امتداد ولایت الله و ولایت رسول او و ائمه اطهار(ع)می دانیم وظیفه مان هم اطاعت است و اطاعت پذیری از ولی و توجه به منویات او شاخصه اصلی است.

فهم درست زمان و مکان که در فرمایش‌های رهبر معظم انقلاب هم در باب حادثه کربلا داریم که اگر بعضی از خواص درست تصمیم می‌گرفتند و اگر درست عمل می کردند عاشورا اتفاق نمی افتاد، در اطاعت از ولایت فقیه کمک بسیار مناسبی است.

حجت الاسلام و المسلمین محمد مدیح امام جمعه تفت در مورد ولایت پذیری به کیهان می گوید: اصل بر این است که ولایت پذیری شعار نباشد و جنبه عملی داشته باشد. وی در توضیح بیشتر می گوید: این که عده ای در مواقع بحرانی و حساس نظر رهبری را به منافع خود ترجیح دهند یعنی در عمل اطاعت پذیر هستند و ولایت را قبول دارند اما این که گروهی فقط در صورتی که ولایت طبق منافع آن ها نظری دهد ولایت پذیر باشند در غیر این صورت حاضر به اطاعت نباشند یعنی محبت به او ندارند. چون شیعه به معنی پیرو و ولایت پذیر است و حب به معنی محبت به اهل بیت در دوست داشتن خلاصه می‌شود. فردی که در زبان پیرو است اما در عمل حاضر به اطاعت نیست دوستدار ولی فقیه نخواهد بود.